اما غرور اهل عصیان از مؤمنین ، که می گویند خدا بخشنده و مهربان است و ما به عفو او امیدواریم  : آنان بر این گفته توکل کرده و از انجام اعمال اهمال ورزیدند . این گفته در حوزه ی امیدواری در دین ، ستوده شده است و رحمت خدا گسترده و وسیع است و نعمت او همگان را شامل می شود و کرم و بذل او عام است و ما مؤمنان موحد با توسل به ایمان و کرم و احسان از پیشگاه او آرزوی عفو داریم . چه بسا که منشأ این امیدواری در عین عصیان ، دستاویز قرار دادن پدران و مادرانشان باشد و این نهایت فریب خوردن است ؛ زیرا نه تنها نیاکان آنان با این که اهل صلاح و تقوا بوده اند ، در عین حال از خشم خدا نیز بیمناک بوده اند ، بلکه ابلیس ، قیاس و استدلال نادرست آنان را در نظرشان زیبا جلوه داده مبنی بر این که : چون شخصی فردی را دوست بدارد ، حتماً فرزندانش را نیز دوست می دارد و از آنجایی که خداوند پدران شما را دوست داشته ، پس شما را نیز دوست می دارد و لذا نیازی به عبادت ندارید ! آنان بر این اساس توکل کرده و درباره ی خدا فریب خوردند و بیچارگان ندانستند که نوح علیه السلام ، مصمم بود که فرزندش را در کشتی سوار کند ، ولی خدا او را منع فرمود و فرزندش را بدتر از سایر قومش غرق گردانید . و این گروه ندانستند که پیامبر خدا ( ص ) ، از خداوند درخواست کرد که در زیارت قبر مادرش و استغفار برای او به حضرت اجازه دهد و خداوند به او اجازه ی زیارت قبر مادرش را داد ، ولی اجازه ی استغفار نداد ! و هم قول خدا را فراموش کرده اند : ( وَ لٰا تَزِرُوا وٰازِرَةٌ وِزْرَ اُخْرٰی ) ( انعام / 64 ) « هیچ گنهکاری گناه کسی دیگر را بر نمی دارد » ( وَ اَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسٰانِ اِلّاٰ مٰا سَعٰی ) ( نجم / 39 ) « و برای انسان نیست مگر آنچه خود تلاش کرده است . » بر این اساس کسی که می پندارد به وسیله ی تقوای پدرش نجات خواهد یافت ، مثل آن است که گمان کند با غذا خوردن پدرش او نیز سیر می شود و یا با نوشیدن پدرش از او نیز رفع تشنگی می شود ! تقوا فرض عینی است که پدر نمی تواند به جای فرزند آن را به جای آورد و به هنگام پاداش تقوا انسان از برادر ، مادر ، پدر ، همسر و فرزندش فرار می کند ، مگر بر سبیل شفاعت و اینان قول رسول خدا ( ص ) را فراموش کرده اند که فرموده است : « زیرک کسی است که نفس خود را پائین آورد و برای پس از مرگش کار کند ؛ و ناتوان و درمانده کسی است که در عین پیروی از خواهشات نفسانی ، از خدا امید عفو داشته باشد . » و خداوند فرموده است : ( اِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ الَّذِینَ هٰاجَرُوا وَ جٰاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللهِ اُولٰئِکَ یَرْجُونَ رَحْمَتَ اللهِ وَ اللهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ ) ( بقره / 218 ) « همانا آنان که ایمان آوردند ، و آنان که هجرت کردند و در راه خدا به جهاد پرداختند ، آن گروه رحمت خدا را امید می دارند ، و خدا بخشاینده و مهربان است . » ( جَزٰاءً بِمٰا کٰانُوا یَکْسِبُونَ ) « این جزائی است که به آنان در مقابل آن چه انجام داده اند داده می شود . » آیا امیدواری جایز است ، مگر پس از آنکه عمل پیش از آن تقدیم گردد ؟! بدون شک اگر پیشاپیش رجا و امید ، عملی تقدیم نگردد ، این امیدواری ، غرور و فریبی بیش نیست و مراد از ممدوح بودن امیدواری در دین این است که خوف و حرمان را متعادل گرداند و در این تعادل فایده ای است که قرآن کریم آن را بیان فرموده ، و در افزایش امید همراه عمل ، ترغیب و تشویق کرده است .

 منبع : کتاب کشف انگیزه های غرور و فریب در انسان
 مؤلف : امام محمد غزالی
مترجم : مصطفی اربابی

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: